Page 153 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

Efendi" ma'ârif tarafından me'mûren Amasya'ya geldiği zamân evkâf-ı münderiseden addiyle
ma'ârife zabt edilmişdir. [235]
16- "Şeyh Kırık Tekkesi": Amasya'da ilk binâ edilen ve Hânkâh-ı Mes'ûdî nâmıyla
meşhûr olan bu tekke olup Küpceğiz Mahallesi’nin garb tarafında Kaşık Pınarı’nın altında ve
Çıkrık Mahallesi’nin cenûbunda idi. Bu hânkâhı 545 hudûdunda "Sultân Mes'ûd-ı Selçûkî"
binâ etdirdiği "Behcetü't-Tevârîh"de mestûr olup Hânkâh-ı Mes'ûdî nâmıyla meşhûr olması da
bu kaydı tashîh etmekdedir.
Bu hânkâhın evâ'il-i ahvâline dâ'ir ma'lûmât bulunamadı. Ancak 571'de "eş-Şeyh
Sirâceddîn Mahmûd bin Ali" ve 607'de "eş-Şeyh Alâ'eddîn Mehmed bin eş-Şeyh Mahmûd" bu
hânkâhın şeyhleri olduğu ma'lûm olup 628 târîhinden i'tibâren iştihâr eden "Şücâ'eddîn İlyâs
bin Alî el-Horasânî" bu hânkâhın şeyhi olmakla "Baba İlyâs" diye meşhûr olmuş ve 637'de
baba-yı müşârün-ileyhin mürîdi olduğunu iddi'â eden "Baba İshâk-ı Kefersûdî" vak'asında
şâ'ibedâr olduğundan Amasya kurbunda olan çiftliğine irsâl ve a'yân-ı etbâ'ı birer tarafa i'zâm
ve hânkâh-ı mezkûr da sedd edilmişdir.
646 hudûdunda oğulları "Şemseddîn Mahmûd", "Fahreddîn Ali" teşebbüsâtıyla i'âde ve
hânkâh dahi küşâd edilmiş ve sâniyen hânkâh şeyhi olduğu hâlde vefâtında birâderzâdesi
"Behlûl Baba" şeyh olup mu'ahharan bu da "Suşehri"ne i'zâm edilmekle "Baba İlyâs"ın mürîdi
"İbik Baba" yerine kâ'im olmuş ve bu da "Pervâne Bey"e mu'ârız olduğundan [236] 671
hudûdunda Mısır'a firâr edib "Baba İlyâsoğlu Muhlis Baba" şeyh olmuşdur.
Pervâne Bey’in i'dâmında i'mâl-i nüfûz eden "İbik Baba" avdet ve "Muhlis Baba" da
tarîk-i emârete sülûk eylediğinden 676 hudûdunda sâniyen hânkâh şeyhi olduğu hâlde ba'dehû
vefât etmekle halîfesi "Ahmed Baba" şeyh olup 701 inhizâmında Tatar hükümdârı "Sultân
Mahmûd-ı Gâzân Hân", "Emîr Muhlis Paşa" ile bundan şübhe eylediği ma'lûm olduğundan
"Emîr Muhlis Paşa" Mısır'a firâr ve "Ahmed Baba" dahi ihtifâ etmişdir.
Bu esnâda ulemâdan "eş-Şeyh Mecdeddîn Îsâ" hânkâh şeyhi olduysa da 703'de "Sultân
Mahmûd"un vefâtıyla birâderi "Sultân Mehmed Hudâbende Hân" cülûs ederek meşhûr "Tokatlı
Burak Baba"nın tavsiyesiyle "Ahmed Baba" sâniyen hânkâh şeyhi olmuş ve 711'de fevt
oldukda "Muhlis Paşazâde Ali Âşık Baba" yerine kâ'im olup ceddi bulunan "Baba İlyâs-ı
Horasânî" zamânını canlandırmış ve "Sultân Ebû Sa'îd Bahâdır Hân"ın vekîl-i mutlakı "Emîr
Çoban"ın teveccühünü fevkalâde celb eylediğinden Sivas emâretinde bulunan oğlu "Emîr
Timurtaş"a vezîr ve müsteşâr olmuşdur.
"Ali Âşık Paşa" hânkâh şeyhi iken Anadolu'da i'lân-ı istiklâl eden "Emîr Timurtaş"ın
vezîri olarak iştihâr etmekle 727 felâketinde emîr-i müşârün-ileyhe refîk oldukda ulemâdan
[237] "Zeyneddîn Ya'kûb Ez-Ziyârî" ve ba'dehû meşâhîr-i fukahâdan "Cemâleddîn İbrâhim
Aksarâyî" hânkâh şeyhi olmuşlardır. "Mu'îneddîn Süleyman Pervâne Bey"in akrabâsından
"Ca'fer Beyzâde Sultân Eretna Bey" Anadolu'da ihrâz-ı nüfûz ve iktidâr etdikçe bu hânkâhın
eski nüfûzu zâ'il olarak 739'da fâzıl-ı müşârün-ileyhin irtihâlinden sonra mesdûd hâlini iktisâb
etmiş ve ma'a-hâzâ ba'zı ulemâya cihet-i ma'îşet olmuşdur.
Fakat "Şâdgeldi Paşa" Amasya emîri oldukda ulemâdan "eş-Şeyh Hüsâmeddîn Hüseyin
et-Türkmânî" ve ba'dehû "Sa'deddîn Mevhûb" hânkâh şeyhi olarak iftâya me'zûn olmuş ve
787'de "eş-Şeyh Hüsâm"ın mahdûmu "İzzeddîn Hasan Çelebi" hânkâh-ı mezkûr şeyhi olup
ba'dehû fuzalâdan "Sarı Şeyh" demekle meşhûr "eş-Şeyh Şemseddîn Ahmed-i Rûmî" şeyh
olmuş idi.
804'de Tatar hükümdârı "Topal Timur Hân" tarafından Amasya vâlîliğine ta'yîn olunan
"Kara Devletşâh" aleyhine halkı teşvîk ve Osmanlı tarafını fevkalâde iltizâm ederek "Kara
Devletşâh"ı Amasya'ya yanaşdırmadığı "Timur Hân"a şikâyet olundukda şehzâdesi "Kara
Sultân Mehmed"i Amasya'ya irsâl etdiği esnâda ihtifâ ve Haleb'e firâr etmişdir.
"Çelebi Sultân Mehmed Hân" Hazretlerinin Bolu'dan avdetinde hânkâh-ı mezkûrun
meşîhatini "Sarı Şeyh"in tilmîzi ve "Şeyh İzzeddîn"in [238] mahdûmu "Şeyh Kırık" demekle
meşhûr "Muhyiddîn Mehmed Çelebi"ye i'tâ buyurmuş ve hânkâh-ı mezkûrun nâmı yalnız

140
152