Page 49 - muze

adının yanında “şah” unvanını da nakşettirmiş, bu sikkelere de “şahi” ismi

verilmiştir. Yavuz Sultan Selim sikkelerinde “ sultan” unvanı dışında “şah” unvanı
kullanan ilk Osmanlı sultanı olmuştur. 273 Bu dönemde basılmış altın sikkeler 1

dirhem 1 kırat yani 3,40 gram ağırlığında olup, bir altın 60 akçeye denk gelmektedir.
Bu oran sultanın saltanatının sonuna kadar aynı şekilde devam etmiştir. 274

Şeriff

Sultan IV. Murat zamanında sadece İstanbul, Mısır ve Cezayir’de altın para
basılmıştır. Bu altın paralara “şeriff” ismi verilmektedir. 275

Kuruş

Sultan II. Süleyman zamanında Avrupa sikkelerinin örnek alınmasıyla

bastırılmış gümüş sikkelere verilen addır. Bu kuruşlar 6 dirhem ağırlığına 40 mm.
çapına sahiptiler. 276 Kuruş kelimesi, İtalya’da grosso, Orta Avrupa’da groschen,

Osmanlılarda guruş ve zaman içerisinde kuruş şeklini almıştır. 13. yüzyılda

Avrupa’da darp edilen 2 ve 4 gramlık kuruşlar zamanla diğer Avrupa devletlerinde
de darp edilmeye başlanmıştır. Osmanlı topraklarına 16. yüzyılda Balkanlar

üzerinden girmiştir. Kuruşlar içinde en çok bilineni Hollanda taleriydi. Üzerinde yer
alan aslan resminden dolayı Osmanlılar tarafından "esedi guruş" ya da "aslanlı

guruş" olarak isimlendirilmiştir. İspanyolların 8 reallik ve yaklaşık 24 gram gümüş
içeren paraları "riyal guruş", Avusturya ile Almanya'nın büyük boy gümüş sikkeleri

de "kara guruş, kâmil guruş" olarak adlandırılmıştır. Bu kuruşların yanında Polanya

ve Hollanda kökenli zolotalar da Osmanlı piyasasında ve ticaretinde kullanılan para
birimi olmuştur. 277

Osmanlı darphanesinde kuruş darbı 1690-91 tarihlerinde yapılmıştır. Darp
işlemi gerçekleştirilirken Türk kuruşlarına örnek olarak esedi değil zolotolar

seçilmiştir. 278 Bu sikkeler % 60 gümüş, %40 bakır alaşımından oluşmakta, ağırlıklar
ise standart İslam dirhemine göre belirlenmekteydi. İlk sikkeler 6 dirhem yaklaşık

19,2 gram ağırlığında basılmıştır. Daha sonra 8 dirhem (25 gr.) ağırlığında daha
büyükleri üretilmiştir. Yeni para düzenlemesi ile Osmanlı kuruşu 40 para yani 120

273 Saltanatın İki Yüzü Yazı ve Tuğra (Yapı Kredi Koleksiyonu Sergileri 4), s. 68.
274 Ölçer, Sultan Yavuz Selim Şah Bin Bayazıd Han Dönemi Osmanlı Sikkeleri, s. 64.
275 Kocaer, Osmanlı Altınları, s. 29.
276 Tülay, Genel Nümizmatik Sözlüğü, s. 92.
277 Şevket Pamuk, “Kuruş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 26, Türkiye Diyanet Vakfı
Yayınları, Ankara 2002, s. 458.
278 Sahillioğlu, Bir Asırlık Osmanlı Para Tarihi 1640-1740, s. 91.
40