Page 163 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

1- "Çeribaşı Dârü'l-Kurrâsı": Çeribaşı Mahallesi’nde câmi-i şerîfin altında ve çeşmenin
arkasında kâ'in vâsi' bir hücre-i sengîndir. Penceresi çeşmenin mevki'inde olduğu hâlde 1281'de
Amasya mutasarrıfı meşhûr "Ziyâ Paşa" önünde bulunan yolu tesviye etdirdiği esnâda çeşmeyi
bu pencerenin önüne getirmiş ve pencereyi sedd edib dârü'l-kurrâyı ta'tîl etmişdir. Câmi-i şerîf
binâ olunurken inşâ edilmiş olup vâlidemin ceddi şeyhü'l-kurrâ "el-Hâc Halîl Efendi" bu
dârü'l-kurrâ şeyhi olmuşdur.
2- "Sultân Bâyezîd Dârü'l-Kurrâsı": Sultân-ı müşârün-ileyh tarafından [266] imâretin
ekmekhânesi şimâlinde ve tâbhânenin garb tarafında hattât odası sırasında binâ buyurulmuşdur.
891'de hıtâm bulan dârü'l-kurrâ, Amasya'da meşhûr olup pek çok ehl-i Kur'ân yetişdirmiş ve
1264'de metrûk bir hâlde kalıp 1296'da debboy me'mûrlarına mesken olmuşdur.
3- "Sultân Hâtun Dârü'l-Kurrâsı": Acem Ali Mahallesi’nde Bâlî Bey Câmi-i şerîfi
kurbunda olduğu elde edilen vesâ'ik-i atîkadan anlaşılmakda ise de şimdi mevcûd olmadığından
yeri ta'yîn olunamadı. 911'de evkâfı tanzîm edildiğine nazaran bu târîhde "Sultân Bâyezîd
Hân-ı Sânî" hazretlerinin ilk halîlesi ve Amasya ümerâsından "Emîr Bey"in kerîmesi "Hâtun
Sultân" tarafından binâ edilmişdir. Mu'ahharan cüzhânlığa tahavvül ederek "Kürd Hâfız
Oğulları"na ve ba'dehû tevliyetle beraber "Hacı Bey Oğulları"na tevcîh olunmuşdur.
4- "Şeyh Mehmed Ağa Dârü'l-Kurrâsı": Mehmed Paşa Câmi-i şerîfi’nin cenûb tarafında
Mustafa Bey Hamâmı’nın arka tarafında sokak içinde olup 1073'de a'yândan "Hacı Efendizâde
Şeyh Mehmed Ağa" tarafından binâ ve evkâfı tanzîm edilmişdir. "Yâkûtiye Mescid-i Şerîfi"
sırasında olan on dükkân ve karşısında binâ eylediği cesîm bir değirmen bu dârü'l-kurrânın
evkâfından idi. Meşhûr şeyhü'l-kurrâ [267] "Hasan Efendi" ve ba'dehû "Ehlullâh Efendi" bu
dârü'l-kurrâ şeyhi olmuşlardır.
5- "Abdullah Paşa Dârü'l-Kurrâsı": Sofîler Mahallesi’nde "Abdullah Paşa Câmi-i şerîfi"
şarkında olup mahdûmu defterdâr "Abdülkerîm Bey" tarafından 911'de ilâve ve evkâfı tanzîm
edilmişdir. Önünde bahçesi ve şimâlinde çeşmesi ve sâ'ir tetimmesi vardır. Meşâhîr-i kurrâdan
Giridli şeyhü'l-kurrâ "el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi" ve şeyhü'l-kurrâ "Yûsuf Efendi" bu
dârü'l-kurrâ şeyhi olmuşlardır.
6- "Ali Çelebi Dârü'l-Kurrâsı": İçeri Şehir’de Kurşunlu Mahallesi’nde câmi-i şerîfin
garb tarafında olduğu anlaşılmakda ise de şimdi yeri gâ'ib olmuşdur. Esbak Amasya müftüsü
"Mü'eyyedzâde Ali Çelebi" tarafından 884'de binâ ve evkâfı tanzîm edilmişdir. Mu'ahharan
harâb ve ma'dûm olduğu cihetle cüzhânlığa tahavvül ederek birkaç meşâhîre tevcîh
olunmuşdur.
7- "Mahmûd Çelebi Dârü'l-Kurrâsı": İçeri Şehir’de Karatay Mahallesi’nde Mahmûd
Çelebi Tekkesi ittisâlinde olup mûmâ-ileyh "İmâdzâde Bedreddîn Mahmûd Çelebi" tarafından
807'de binâ edilmişdir. Meşâhîr-i kurrâdan şeyhü'l-kurrâ "Şeyh Cû'îli eş-Şeyh İbrâhim Efendi"
bu dârü'l-kurrâ şeyhi idi.
8- "Nûh Bey Dârü'l-Kurrâsı": Yâkûtiye Mahallesi’nde Tımârhâne’nin sağ tarafında ve
-Zâviye-i Yâkûtiye ittisâlinde olduğu evrâk-ı atîkadan [268] anlaşılmakdadır. Meşhûr Karaman
defterdârı "Amasyalı Hacı Beyzâde Nûh Bey" tarafından 927'de binâ edilmiş idi. Fakat 1059'da
yandığından bir daha i'âdesi mümkün olamamış ve evkâfı zâyi' olmuşdur. Meşhûr şeyhü'l-kurrâ
"Hâfız Mehmed Efendi" bu dârü'l-kurrâ şeyhi idi.
Şu sekiz aded dârü'l-kurrânın Amasya'da yetişdirdiği ehl-i Kur'ân kadîmen meşhûr ve
pek çok idi. Mekteb-i Sıbyân dahi her sene pek çok hâfız-ı Kur'ân yetişdirmekde olduğundan
Amasyalılar'ın ricâlinden hemen üçde biri hâfız-ı Kur'ân olarak tanınmış idi. Bunların içinde
"Şeyh Yahyâ Efendi" kerîmesi "Fâtıma Molla" gibi asrının kurrâsına fâ'ik, ehl-i Kur'ân kadınlar
dahi bulunmakda idi. Şimdi bunların hepsi de bir hayâl-i zâ'il gibi olmuşdur.
Vesâ'ik-i atîkadan anlaşıldığı üzere Amasya'da bundan yüz sene evvelki zamâna kadar
yüz otuz kadar "Mekteb-i Sıbyân" olup her birinin idâresi için erbâb-ı himmet tarafından nukûd,
akârât, emlâk vakf ve teberru' edilerek mütevellîleri tarafından mükemmelen idâre edilmekde

150
162