Page 25 - My FlipBook

5

Anadolu’yu istilası sonucu Amasya bir süre Makedonyalıların egemenliğinde kalmıştır. Daha
15
sonraki dönemlerde Amasya Kapadokya Valisi Aryarat tarafından zaptedilmiştir. Aryarat’tan
sonra Pon (Amasya) valisi olan Amnetas İskender krallığını ilan etmiştir. Kısa bir süre sonra

III. Mihritades Ammetas’a karşı mücadele ederek Pon Kıtasını ve Amasya’ı zaptetmek
suretiyle kendisini Pon Kıtası hükümdarı ilan etmiş ve böylece Amasya’da Pon Krallığı

17
16
kurulmuştur (MÖ 291). Amasya uzun süren Pontos Krallığının merkezi olmuştur. Amasya’da
Mihritades’ler hükümeti, VII. Mihritades’in oğlu Farnas’ın Romalılarla yapılan savaşlarda
babasına ihanet edip Roma tarafını tutması ve babasını katlettirmesi üzerine son bulmuştur (MÖ

66). Roma İmparatoru Sezar’ın III. Farnas’ı yenerek öldürtmesi üzerine Pon Kıtası’nın idaresi
Dizitur İlis’e devredilerek Pon Hükümdarlığı Roma idaresinde bir devlet haline getirilmiştir.

Dizutar’dan sonra yerine oğlu Amnetas hükümdarlığa geçmiştir. Amnetas’ın ölümü üzerine,
Pontus toprakları Roma İmparatorluğuna geçmiştir. 18 Anadolu’yu batıdan doğuya ve

Karadeniz’in önemli liman kentlerini Anadolu içlerine ve güneye bağlayan yolların kavşağında
bulunan Amasya önemini krallık boyunca hiç yitirmemiştir. Ünlü Pontos Kralı Mithradates

Eupatoria bu kenti imar ettirmiş ve bir kültür merkezi haline getirmiştir. Pontus Hükümeti’nin
19
Roma İmparatorluğu tarafından yıkılması üzerine, Pon Kıtası ile Kapadokya Bölgesi
birleştirilerek Armenyak isminde yani bir vilayet kurulmuştur, valiliğine de Cermanıkos

getirilmiştir. Bu dönemde vilayetin merkezi olan Amasya’ya Metropol denilmeye başlanmıştır.

Roma imparatoru Konstantin, Pon Valiliği’ne Pelin’i ve Amasya metropolitliğine de Astris’i
tayin etmiştir.
20
Roma İmparatoru Büyük Teodosyus’un M.S 395’ de ölümü üzerine Roma İmparatorluğu

kesin olarak ikiye bölünmüştür. Böylece Pontus Kıtası tamamen Bizans İmparatorluğuna dahil

edilmiştir. Amasya, Erzincan, Tokat, Canik, Çorum, Yozgat, Sivas, Trabzon, Sarkıkarahisar,
Gümüşhane, Lazistan olmak üzere on bir ilden oluşan bir vilayet kurulmuş, merkezi de Amasya

olmuştur. Amasya, İran Hükümdarı Hüsre Perviz tarafından 609 tarihinde işgal edilmiş;
21
ancak 619 yılında Bizans İmparatoru Herakliyus tarafından geri alınmıştır. İranlıların elinden

kurtulan Amasya 707 yılından itibaren Müslüman Arap Orduları’nın saldırılarına hedef olmaya

15 Çıtır - İmre, Amasya, 1.
16 Aydoğan, XX. Yüzyıl Amasya Tarihi ve İnanç Coğrafyası, 6.
17 Kâni Kuzucular, Amasya Kentinin Fiziksel Yapısının Tarihsel Gelişimi (İstanbul: İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
Doktora Tezi, 1994), 16.
18 Aydoğan, XX. Yüzyıl Amasya Tarihi ve İnanç Coğrafyası, 6.
19 Kuzucular, Amasya Kentinin Fiziksel Yapısının Tarihsel Gelişimi, 16.
20 Aydoğan, XX. Yüzyıl Amasya Tarihi ve İnanç Coğrafyası, 7.
21 Amasya İl Yıllığı, 23.