Page 39 - My FlipBook

19

Ürgüp Damsa Köyü Taşkın Paşa Camii’nin XIV. Yüzyıl ortalarına tarihlenen ahşap mihrabının

tezyinatı devrin minberleriyle benzer özellikler göstermektedir. Bursa Yeşil Camii’nin XV.
yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenen renkli sır tekniğindeki büyük boyutlu çini mihrabı, çokgen

planlı niş ve mukarnaslı kavsaraya sahip olup niş ve kavsarayı dolgulayan mukarnaslar koyu
zemin üzerine bitkisel bir dekorla süslenmiştir. Yeşil Türbe mihrabı ise çift nişli tasarlanmış ve

içteki niş dilimli bir kemerle sonuçlandırılmıştır. İki şamdan arasında naturalist çiçeklerin
fışkırdığı vazo ve tepede asılı kandil motifleri değişimi gösteren süsleme üslûbunun temsilcileri

olmuştur. Erken Osmanlı döneminde taş süslemeli mihraplara Milas Firuz Bey Camii’nin

mihrabı örnek verilebilir. Bursa Orhan Gazi Camii’nde ve Edirne Gazi Mihal Bey Camii
mihrabı da XIV. ve XV. yüzyıl mihraplarında alçı tezyinatın görüldüğü önemli örnekler

arasındadır.
81
Klasik üslûbun temel unsuru olarak Osmanlı gelişme dönemi mihraplarına esas teşkil

eden ve büyük bir ustalıkla işlenen mukarnaslar taş malzemenin kullanıldığı mihraplarda sade
bir görünüm arz eder. Klasik üslûblu camilerde mihrap nişi çoğunlukla sade ve mermerdendir.

Bunlara erken klasik dönemden bir örnek Edirne II. Beyazıt Camii mihrabıdır. Klasik dönem
mihraplarının bütün özelliklerini bünyesinde toplayan başka bir örnek ise mukarnas kavsaranın

şekillendirdiği beş cepheli bir nişi bulunan Şehzade Camii mihrabıdır. Tekstil sanatına bağlanan

motiflere yer veren Rüstem Paşa Camii’nin mihrabında (XVI. yüzyıl ikinci yarısı) mukarnas
kavsara ve köşelikler mermer olup nişin içi çini ile kaplıdır. Piyale Paşa Camii mihrabı (XVI.

yüzyılın ikinci yarısı) ise tamamıyla çini kaplamalı ender örneklerden biridir. XVIII. yüzyılın
ilk yarısında mihraplarda klasik form devam etmiştir. Yalnızca bir önceki yüzyıla göre taş

süslemelerde belirgin bir kabarıklık göze çarpmaktadır. Üsküdar Yeni Valide Camii’nin

(XVIII. yüzyılın başları) mihrap nişi iri mukarnaslarla sona ermekte ve gösterişli bir tepelik
mihrabı taçlandırmaktadır. XVIII. yüzyılın ortalarına doğru Osmanlı sanatında batı etkisiyle

oluşan barok dönemde değişen sanat anlayışı ile mihraplar farklı bir görünüme kavuşmuştur.
Mukarnaslar zamanla yerini kademeli yuvarlak silmelere bırakmış, mihrap nişi yarım kubbe ile

örtülmüştür. Bu üslûbun en karakteristik örneği Nuru Osmaniye Camii’ndedir. Mermer, beş

cepheli mihrap nişi üstte kademeli olarak belirtilen ve barok tezyinatla süslenen bir kavsara ile
son bulmaktadır. Üsküdar Ayazma Camii, Laleli Camii, Beylerbeyi Camii, Aydın’da

Cihanoğlu Camii, Yozgat’ta Çapanoğlu Camii mihrapları önemli barok özelliği sergileyen
mihraplardandır. XIX. yüzyılla birlikte Osmanlı sanatına girmeye başlayan ampir üslûbu, daha

81 Erzincan, “Mihrap”, 30/35.