Page 35 - My FlipBook

15

şekilde yapılmış süslemeler bulunmaktadır. Mihrap elemanlarında niş, kavsara, sütunce, kemer,

çerçeve ve köşeliklerden başka kitabelik ile taç da bu dönem mihraplarında kendini göstermeye
başlamıştır. Camilerin yanında türbelerde de mihraba yer verilmesi, bu dönem için dikkat çeken

bir başka özellik olmuştur. Bu mihrap formu Mısır’da Eyyubi, Memlük ve Osmanlı
dönemlerinde de devam ederek geleneksel bir yapıya dönüşmüştür.
69

Karahanlılar döneminde mihrapların iyiden iyiye şekillenmeye başladığı görülmektedir.
Buhara’da bulunan Namazgah Camii (1119-1120) mihrabının dikdörtgen planlı ve mukarnas

kavsaralı nişi, bunu üç yönden çerçeveleyen bordürlerin dışta ve içte zencirek motifleri ile
bunların arasındaki yazıların oluşu bunun en önemli göstergesidir. Selçuklular zamanındaki

mihraplarda ise tuğla işçiliği ve mukarnas kavsaralar dikkatleri çekmektedir. Kazvin Mescid-i

Haydariye (1113), Zevvare Cuma Camii (1156), Buzan İmamzade Karrar Türbesi (1134),
Hemedan’daki Künbet-i Aleviyan (XII. yy) ve Erdistan Cuma Camii (1158-1160) mihrapları

bunun en güzel örnekleridir. Ayrıca bu mihrapların zengin süslemeleri göze çarpmaktadır.
İran’da çok köseli niş ve mukarnaslı kavsaraya sahip mihrap düzenini gösteren en erken tarihli

eser IX. yüzyıla ait Demavend Cuma Cami mihrabıdır. İran mihraplarının bir başka özelliği de
bütünüyle perdahlı çiniden yapılmış örneklerin bulunmasıdır. Bu mihrapların XIII. yüzyılda

yapıldığı bilinmektedır. Meshed’deki İmam Rıza Türbesi mihrabı bunların günümüze ulaşan

en erken örneğidir. XIV. yüzyılda İsfahan’da görülen çini mozaik mihrapların bir örneği Baba
Kasım Türbesi mihrabıdır. İlhanlı devri mihraplarında Selçuklu devri özellikleri devam

etmiştir. Özellikle bu döneme ait alçı süslemeli mihraplarda Selçuklu geleneğini görmek
mümkündür. Bunun en önemli örnekleri Veramin Cuma Camii (1322-1326) ve Lincan Pir-i

Bekran Türbe (1304) Mescidi mihraplarıdır. Timurlar devrinde yarım daire ve dört köşe yassı

hücre yerine daha büyük boyutta, daha geniş ve derin çok köşeli bir mihrap tipi ortaya çıkmıştır.
Hargird Medresesi, Meshed Ulu Camii ve Herat’daki Ebu Velit Ziyaretgâhı’ndaki mihraplar bu

dönemin zengin süslemeli örnekleridir. Safeviler zamanında mukarnaslı ve mozaik mihraplar
yanında tuğla kırmızısı zemin üzerine beyaz renkte çatallı, kıvrık dallarla süslü boyalı örneklere

rastlanmaktadır. Hindistan’da XIII. ve XIV. yy.a ait mihrapların köşelerinde Hint usulü

süslemelerle kaplı sütunlar vardır. Hindistan’a ait bir başka özellik ana yapının her biri kubbe
teşkil eden mimari unsurlar esas alınarak kıble duvarına üç, beş bazen yedi mihrap

konulmasıdır. Bunun yanında içlerine mihrap odalarının yerleştirildiği camiler de
bulunmaktadır. Balkanlardaki camilerin mihrapları ise genellikle Osmanlı geleneği içinde

69 Top, Erken Dönem Osmanlı Mihrapları (XIV-XV. yüzyıl), 14.